Ithaka Media Lab gelanceerd

Open source lessenserie gelanceerd: Ithaka Media Lab – Mediawijsheid en beeldgeletterdheid voor het ISK onderwijs.

Door: Sanne Sprenger

Afronding onderzoeksproject
Het team van het tweejarig onderzoeksproject Mediawijs door Media Maken beëindigt zijn practice-based-research met de lancering van open source lessenserie Ithaka Media Lab -Mediawijsheid en beeldgeletterdheid voor het ISK onderwijs. en de publicatie van het artikel Practicing critical media literacy education with/for young migrants: Lessons learned from a participatory action research project in International Communication Gazette.

De lancering van de lessenserie vond plaats tijdens de Youth Agenda Forum van de UNESCO Media & Information Literacy (MIL) conferentie 2019 in Gotenburg (Zweden). Sindsdien hebben 20 scholen voor ISK onderwijs de lessenserie opgevraagd met de intentie deze zelf te gebruiken in hun onderwijs.

Tijdens de aanwezigheid op de MIL conferentie in Gotenburg is het team gesterkt in de overtuiging dat media educatie gezien dient te worden als een reflectief en participatief proces, waarbij zowel onderwijzer als leerlingen kennis kunnen blijven ontwikkelen. Een lopend onderzoek van Daniela Cornelia Stix (University of Cologne, Duitsland) en Tessa Jolls (Center for Media Literacy, Verenigde Staten), naar bestaande modellen van mediawijsheid, bevestigt onze bevinding dat je beter niet spreekt van ‘educatie in mediawijsheid’ of het ‘onderwijzen van mediawijsheid’, maar dat redeneren vanuit ‘leren’ en promoten’ productiever is.

Kritische mediawijsheid en beeldgeletterdheid

Onderwijzers zullen persoonlijk geraakt en overtuigd moeten worden van de noodzaak om zelf mediawijsheid en beeldgeletterdheid  in hun onderwijs mee te nemen. Jongeren hebben wel de middelen, het vermogen en de energie om zich aan te passen aan snelle veranderingen in technologie en vormen van mediaproducten. Zij zullen echter geneigd zijn dit enkel in te zetten voor eigen korte termijn belangstelling, zonder zich te verdiepen in betekenisgeving en impact van wat ze kijken en maken. Onderwijzers kunnen het kritisch bewustzijn van leerlingen faciliteren door de jongeren mee te laten reizen naar gebieden in het medialandschap die niet direct hun eigen eerste interesse of gemak bedienen.

De uitdaging is om leraren deze kritische methode bij te brengen en ze te laten inzien hoe ze dit kunnen verweven in hun eigen kernvak. Vanuit de bestaande samenwerking van het onderzoeksteam en Ithaka Internationale Schakelklassen wordt daartoe een start gemaakt door álle docenten een training aan te bieden, waarna docenten zelf kunnen beslissen of ze de lessenserie aan hun leerlingen willen aanbieden. Hopelijk zullen andere scholen deze aanpak volgen.

Best practices

De ‘best practices’ die werden gepresenteerd tijdens de conferentie leveren ook nieuwe ideeën op die de ontwikkelde lesmethode kan versterken. Zo kunnen filmvertonings-evenementen benut worden om discussie tussen makers en publiek te genereren. Opvallend was ook dat veel MIL projecten thematisch zijn gekoppeld aan de 17 duurzaamheidsdoelen (SDG’s). In volgende onderwijsprojecten, zullen we kijken naar raakvlakken met deze mondiale doelen.

Blik op de toekomst
Daarnaast zijn de banden met de Universiteit van Gotenburg en de NGO Folkets Bio Filmpedagogerna aangetrokken. Nederland kent veel raakvlakken met Zweden waar het gaat om culturele waarden in een (Noord-Europese) samenleving waarin afgelopen jaren veel nieuwkomers zijn gevestigd. De lokale context speelt een grote rol in de invulling en toepassing van filmeducatie en onderwijs in mediawijsheid.

Juist de overeenkomst in context kan bruikbare ingangen opleveren voor het samen ontwikkelen van mediaprojecten met en voor jonge nieuwkomers in beide landen.

Stichting Common Frames

Nu de projectfinanciering vanuit de Nationale Wetenschaps Agenda Route VZS JOIN is afgelopen, worden de advies- en training werkzaamheden voor dit project voortgezet binnen de nieuwe stichting Common Frames.

Common Frames ontwikkelt diverse film- en mediawijsheid projecten voor (jonge) nieuwkomers, waarbij de verbindende kracht van samen media maken altijd het uitgangspunt is. Universiteit Utrecht en Common Frames staan in nauw contact en zullen gezamenlijk onderzoek blijven doen naar inclusieve en interculturele mediawijsheid. De focus ligt daarbij op creatie, filmeducatie en beeldgeletterdheid.


Open source curriculum on media literacy

Common Frames launches an open source curriculum for inclusive, intercultural and critical media literacy for recently arrived migrants

“The moments that the light turns for a student, that he/she dares to try something new, those are the most beautiful moments for a coach, for a teacher, to witness. Because this is quite an intensive trajectory, and we were quite demanding, you experience many of such moments.” (Rob Bekker, NT2 teacher Ithaka ISK Utrecht)

This lesson series – focusing on media and audio-visual literacy – has been developed for young people who are schooled at international transition schools (ISK) in the Netherlands. Researchers from Utrecht University developed – in collaboration with teachers and students from the ISK Ithaka school in Utrecht  – a tailor-made curriculum.

Throughout the project “Media Literacy through Making Media” we looked at how critical media literacy education could strengthen the resilience of young migrants. The lesson series is the result of a two-year study, funded by the National Research Agenda in the Netherlands, and is now housed under the foundation Common Frames.

Working with media appears to be an excellent method to work on new ways for the personal and professional development of young newcomers. In this lesson series we applied the principle that you really learn to look critically at the meaning of media, once you have mastered and overseen its creation process.

An important insight from our research is that the current media literacy education is often based on a Western perspective (rich and democratic societes), who have enjoyed education from an early age. For young newcomers, time they spend using media largely corresponds with Dutch peers, but by taking Dutch pupils as a starting point, the existing education ignores the starting point that young migrants have in terms of digital identification, civil engagement, (necessary) self-censorship, and alternative forms of news consumption due to limited access to (independent) news. In addition, the smartphone is literally a lifeline for young newcomers with family and friends in their country of origin. Media is necessary to survive contemporary wars and to be able to flee to a safe country. These experiences make them media literate in different ways from their Dutch peers.

“I think some Dutch people think that we have no culture in Syria. That we have learned nothing there. But we are people just like you. We had food, we had everything in Syria. Someone asked me: “do you have televisions in Syria?” Of course we do. It is a country like any other country. I find this annoying sometimes.” (Sarah and Riem, both 16 years, from Syria)

With fast technological development, media are constantly changing in narrative, intention and form. Cultural identities and personal reasons for migration also change over time. It is important to have educational programs about media with the space to meet the needs of young newcomers with build-in flexibility to adjust the curriculum when needed.

When developing this lesson serie, we did this in co-creation with teachers, students and researchers. In the past three years we have extensively tested the series with more than 200 students of different ages and learning levels, who would graduate from the transition school in that schoolyear and proceed to follow-up Dutch education or work. With this series as a tool, teachers and class mentors of internation transition classes can take a first step in training of media literacy and audio-visual language to young newcomers.

“Initially I had the idea that these young people would be behind, if you compare them to Dutch peers. But during the project I noticed that it was not the case. And that many students had much more awareness about media than I had and what I had expected them to have.” (Petra Eijndhoven, NT2 docent Ithaka Internationale Schakelklassen)

To develop Dutch education for everyone, and to improve intercultural dialogue between the existing majority and the minorities, it appears to be crucial that teachers continue to evaluate the skills and interests of students and that they act as facilitators and coaches throughout the lessons. Teachers and young people learn together, and from each other. The same applies to us, the developers of this curriculum. We are launching this lesson serie in Dutch for free, in Open Access format, according to the principle of “creative commons”.

To guarantee a sustainable follow-up in the field of media literacy and audio-visual language for young newcomers, this project is now housed under the new Common Frames foundation. With the foundation we want to promote inclusive and intercultural media literacy. We see media as a means to connect people and to create shared frameworks.

For more information, research publications and videos about this project visit the project’s website: www.mmm.sites.uu.nl
For more information about the curriculum, please contact us at

Blog post by Sanne Sprenger –